Sanktuarium Matki Bożej Kodeńskiej – Królowej Podlasia i Matki Jedności jest najważniejszym
na Podlasiu i jednym z ważniejszych w Polsce miejsc oddawania czci Maryi.

Podobno w VI w. abp Augustyn z Canterbury namalował go na prośbę papieża Grzegorza I jako kopię rzeźby z jego prywatnej kaplicy. Sama rzeźba trafiła jako dar papieża do sanktuarium w Guadalupe w Hiszpanii. Ze względu na pochodzenie obraz MB Kodeńskiej nazywany był też MB Gregoriańską lub
MB z Guadalupe.
Według tradycji Mikołaj Sapieha zwany Piusem w czasie choroby odbył pielgrzymkę do Rzymu. Podczas mszy św., odprawianej przez papieża Urbana VIII przed obrazem Matki Bożej Gregoriańskiej, książę cudownie ozdrowiał. Pragnął zabrać obraz, ale spotkał się z odmową. Zdesperowany wykradł go z papieskiej kaplicy i przywiózł go do Kodnia. Nałożono na niego klątwę kościelną. Obraz uroczyście wprowadzono do kaplicy zamkowej 15.09.1631 r. Po ukończeniu budowy kościoła pw. św. Anny przeniesiono go do głównego ołtarza. Przez 3 lata książę Sapieha mógł go oglądać tylko potajemnie. Za szczególne zasługi nuncjusz papieski wstawił sią za nim u Ojca Świętego. Urban VIII darował mu karę i pozostawił obraz w Kodniu, nałożył jednak pokutę – pielgrzymkę do Rzymu. Książę udał się tam piechotą. Szedł 5 miesięcy. Wzruszony papież obdarował go jeszcze relikwiami świętych. W 1723 r. na obraz nałożono, jako na trzeci w Polsce, korony papieskie. W 1869 r. pozbawiono Kodeń praw miejskich, zlikwidowano parafię rzymsko-katolicką. Cudowny obraz przewieziono w 1875 r. na Jasną Górę, gdzie przebywał 52 lata. Powrócił do Kodnia 3.09.1927 r. W odnowionym kościele przyjęli go Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej. 19.05.1973 r. nadano kościołowi pw. św. Anny godność Bazyliki Mniejszej. Świątynia jest budowlą późnorenesansową z barokową fasadą parawanową.

Prymas Hlond przed obrazem MB Kodeńskiej odebrał biret kardynalski.
W latach 70-tych XX w. rozpoczęto budowę Kalwarii. W jej skład wchodzi m.in. prawie 100 rzeźb postaci naturalnej wielkości.
W 2005 r. powstał ogród Zielny Matki Bożej zwany labiryntem. Ma kształt róży i jest trzecim tego typu ogrodem w Europie.
Sprowadzenie obrazu do Polski przedstawiła Zofia Kossak-Szczucka w książce „Błogosławiona wina”.