Kaplice lotniskowe – modlitwa bliżej nieba

Brak komentarzydo Kaplice lotniskowe – modlitwa bliżej niebaPoradnik Pielgrzyma Bartosz Błażejczyk11 grudnia 2020islam, judaizm, katolicyzm, pielgrzymka, prawosławie

W dzisiejszych czasach kaplice lotniskowe są jednym z miejsc, gdzie Ewangelia, a szerzej poszukiwanie relacji z Bogiem czy wewnętrznej refleksji, rozlewa się poza mury kościołów, synagog czy meczetów. Chyba dla większości z nas oczekiwanie na start samolotu jest szczególnym momentem – wielu pasażerów odczuwa niepokój lub wręcz paniczny lęk przed lataniem, a osoby wierzące w naturalny sposób proszą Boga o opiekę podczas podróży czy szukają wyciszenia podczas chwili modlitwy.

Matka Boża – Patronka Powietrznych Szlaków

Lata 50. XX wieku to dynamiczny rozwój transportu lotniczego dla szerokich mas pasażerów, co naturalnie wzbudziło potrzebę obecności kapelanów na lotniskach. Ich miejscem pracy stały się nie tylko kaplice lotniskowe, ale także kilometry terminali i innych pomieszczeń portów lotniczych. Pierwsza na świecie kaplica lotniskowa powstała w 1951 roku na lotnisku Logan w Bostonie – istnieje ona do dziś pod wezwaniem Our Lady of Airways (po polsku powiedzielibyśmy – Matki Bożej Patronki Powietrznych Szlaków). Pierwotnie kapelanie lotniskowe obejmowały działalnością duszpasterską głównie pracowników lotniska, którzy pracując w specyficznym systemie zmianowym często nie mieli szansy skorzystać ze standardowej posługi sakramentalnej w swoich parafiach. Do dzisiaj zdarza się, że kapelani przygotowują indywidualnie swoich lotniskowych „parafian” na przykład do zawarcia sakramentu małżeństwa. Są także dostępni praktycznie całą dobę jako „pogotowie duchowe” w razie pilnej potrzeby spowiedzi lub jakiejkolwiek innej pomocy.

Polskie kaplice lotniskowe

W Polsce najstarszą kapelanią lotniskową jest ta działająca od 4 lipca 1993 roku na lotnisku Chopina w Warszawie, która jest najstarszą tego typu placówką w Europie Środkowo-Wschodniej. Obecnie na terenie stołecznego portu lotniczego do dyspozycji są ekumeniczna kaplica w strefie ogólnodostępnej oraz kaplica katolicka sąsiadująca z międzywyznaniowym pokojem modlitwy w strefie tranzytowej. Warto podkreślić, że współcześnie kaplice znajdują się na prawie wszystkich polskich lotniskach. Bardzo często w rodzimych kaplicach lotniskowych odprawiają Msze grupy pielgrzymkowe, a na przykład Kapelania Lotniska Okęcie publikuje na wyświetlaczu oraz stronie internetowej informacje odnośnie odprawianych nabożeństw. Dzięki temu wierni spoza grup mogą również uczestniczyć w dodatkowej Eucharystii lub zorientować się kiedy będzie czas na osobistą modlitwę czy medytację.

Wraz ze wzrostem liczby pasażerów kaplice lotniskowe stały się miejscem duszpasterstwa wśród niezliczonej liczby osób, które zatrzymują się na terenie lotniska tylko na chwilę – kilka, względnie kilkanaście godzin. Warto nadmienić, że w 1970 roku papież Paweł VI powołał Papieską Radę ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących, która zajmowała się między innymi wsparciem duszpasterskim osób podróżujących w powietrzu (od 2017 jej zadania przejęła Dykasteria ds. Integralnego Rozwoju Człowieka).

Papież Benedykt XV już w 1920 roku ustanowił Matkę Bożą Loretańską (kaplice lotniskowe często są wyposażone w jej figurkę) patronką lotników i wszystkich podróżujących w powietrzu. Trzeba przypomnieć, że według legendy nazareński Dom Świętej Rodziny został przetransportowany drogą powietrzną przez aniołów do włoskiego Loreto.

Natomiast Ojciec Święty Jan Paweł II zaproponował specjalną modlitwę dla wszystkich podróżujących samolotami:

Boże nasz i Panie, który wszystkim rządzisz, a niebiosa i ziemia głoszą Twoją chwałę. Ty pozwalasz człowiekowi wykonywać dzieła wielkie i wspaniałe. Prosimy Cię, wysłuchaj nasze prośby, które Tobie przez wstawiennictwo Matki Bożej Loretańskiej przedkładamy. Samoloty przemierzające przestworza, poprzez rozległe przestrzenie świata, głoszą chwałę Twojego Imienia, a ludziom ułatwiają ich pracowitą działalność. Niech piloci i technicy, i cała służba pomocnicza z Twoim błogosławieństwem roztropnie i mądrze wypełniają swoje obowiązki tak, by wszyscy, którzy odbywają podróże samolotami, szczęśliwie docierali do celu swojego przeznaczenia. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Kaplice lotniskowe – miejsce modlitwy ekumenicznej

Początkowo kaplice lotniskowe były przeznaczone głównie dla katolików, natomiast z biegiem lat i rosnącym zróżnicowaniem kulturowo-religijnym zaczęły powstawać miejsca modlitwy dla osób innych wyznań, a także kaplice ekumeniczne – niekiedy zwane także „pokojem do medytacji” lub „wyciszenia”. W Stanach Zjednoczonych czy Europie Zachodniej jednowyznaniowe (głównie katolickie) kaplice są coraz rzadsze, a media określają je nawet jako „ginący gatunek”. Charakter kaplicy zależy od struktury religijnej danego kraju, na przykład w Polsce z oczywistych względów dominuje ryt katolicki, zdarza się, że z elementami ekumenicznymi jako ukłon w stronę wiernych innych wyznań. Coraz częściej przygotowuje się też dodatkowe – niekatolickie pokoje do modlitwy. W związku z tym kaplice lotniskowe są często miejscem, gdzie jednocześnie zwracają się do Boga wyznawcy różnych religii. Jak pisał ks. Cezary Chwilczyński w tekście „Myśl do Boga przed odlotem…”:

Osobiście przeżyłem niegdyś szczególne doświadczenie na lotnisku we Frankfurcie nad Menem. Czekając na samolot, wszedłem na chwilę modlitwy do kaplicy. Estetycznie w drewnie wykonane wnętrze, krzyż, tabernakulum. Odmawiałem brewiarz. Po chwili wszedł muzułmanin w swoim tradycyjnym stroju. Zauważyłem w rogu kaplicy dywanik przedstawiający meczet, który był skierowany w stronę Mekki. Muzułmanin klęknął na nim i zaczął się modlić. I tak w jednej kaplicy modliliśmy się razem, on – muzułmanin oddawał pokłony, szepcząc sury Koranu, ja modliłem się Psalmami Dawida.

Na świecie można zaobserwować dwie tendencje – kaplice wielowyznaniowe, gdzie pokojowo współistnieją symbole największych światowych religii lub właściwie bezwyznaniowe pokoje do modlitwy czy medytacji, pozbawione symboli religijnych. Są też porty lotnicze – jak na przykład lotnisko im. Johna F. Kennedy’ego w Nowym Jorku lub lotnisko w Brukseli, gdzie znajdują się osobne pomieszczenia modlitwy dla wiernych różnych wyznań.
W portach lotniczych powstają nie tylko kaplice lotniskowe, ale także inne miejsca związane z kultem religijnym – i tak np. lotnisko w San Francisco w 2013 roku stworzyło specjalnie miejsce, gdzie muzułmanie mogą dokonać rytualnego oczyszczenia przed rozpoczęciem modlitwy. Lokalizacja kaplic lotniskowych jest zróżnicowana – w części portów lotniczych są one umieszczone w strefie ogólnodostępnej, na innych już po przejściu procedury kontroli bezpieczeństwa. Zdarza się również, że lotniska posiadają kaplice w obu strefach.

Obecność, czyli – „Po co ten ksiądz stale tu łazi?

Kapelani różnych wyznań mówią o trzech najważniejszych wymiarach posługi na lotniskach i współcześnie nie jest to bynajmniej posługa dotycząca jedynie sfery religijnej. Po pierwsze wskazują na konieczność obecności wśród pasażerów i pracowników lotniska czy personelu latającego, słuchając i towarzysząc we wszystkich życiowych rozterkach, niejako występując w imieniu Boga, który interesuje się wszystkimi sprawami człowieka. Jak trafnie podsumował to kapelan lotniska w Poznaniu, ks. Stanisław Grzybek w wywiadzie „Czy leci z nami kapłan?”:

„Chodzę między nimi w sutannie, żeby w końcu musieli sobie zadać pytanie: „Po co ten ksiądz stale tu łazi?”.

Kapelani często mówią, że wielu lotniskowych „parafian” widzą jeden jedyny raz w życiu przez kilkanaście minut. Amerykańscy kapelani nazywają takie spotkania „ministry of the moment”, czyli posługą chwili w ważnych dla podróżnych sytuacjach w życiu. Cytując raz jeszcze ks. Stanisława Grzybka, który mówi w tym samym wywiadzie:

Pytają, jak te dziury życiowe załatać. Mówię: „Słuchaj, stary, jak coś się rozkleiło, to może da się skleić”. Czuły jestem na te sprawy, nie tylko Ewangelią im mówię, ale i po ludzku. Rozmawianie to mój chleb codzienny.

W przypadku kapelanii katolickich jest to też przede wszystkim posługa sakramentalna, szczególnie celebrując Msze Święte czy słuchając spowiedzi. Warto podkreślić, że w tych wyjątkowych okolicznościach wiele osób łatwiej otwiera się na kontakt z kapłanem i w konsekwencji z Panem Bogiem.

Ukojenie

Kaplice lotniskowe stają się też miejscem, gdzie ludzie zostawiają swój smutek i żal po stracie bliskich osób. Wielu podróżnych przemieszcza się drogą powietrzną w związku z pogrzebami, odwiedzinami bliskich w szpitalach czy sprawami rozwodowymi, a kapelani starają się chociaż przez chwilę towarzyszyć pasażerom w tych przygnębiających chwilach. Pełnią też bardzo potrzebną posługę opiekując się rodzinami osób, które poważnie zachorowały czy zmarły na pokładzie samolotu lub w wypadku lotniczym.

Ostatnia szansa

Ponadto lotniskowe duszpasterstwa bywają też ostatnią deską ratunku dla osób, które nie mają się już do kogo zwrócić – ubogich, chorych czy samotnych. Nierzadko kapelanie mają specjalny fundusz, który pozwala na zakup biletu powrotnego do domu, opłacenie opieki medycznej czy po prostu zakup jedzenia czy ubrań.

Podsumowując to jaką rolę pełnią w dzisiejszym zabieganym świecie kaplice lotniskowe, warto zacytować fragment modlitwy kardynała Kazimierza Nycza z dnia poświęcenia kaplicy na Okęciu:

Jak niegdyś przydrożne krzyże i kapliczki towarzyszyły pielgrzymom i podróżnym… tak dzisiaj ta kaplica wyrasta na współczesnych rozstajach dróg, gdzie ziemia krzyżuje się z niebem.

kapelani lotniskowi pełnią zaś rolę miłosiernych Samarytan, którzy opatrują życiowe rany i towarzyszą tym, którzy zagubili się na rozstajach dróg.

zdjęcie w nagłówku: Pixabay