Pielgrzymki Jana Pawła II do Polski

Brak komentarzydo Pielgrzymki Jana Pawła II do PolskiPolska, Żywoty świętych i błogosławionych Bartosz Błażejczyk27 maja 2020Jan Paweł II, katolicyzm, pielgrzymka

Papież Polak zwany był też papieżem pielgrzymem, gdyż podróżował najwięcej ze wszystkich papieży w historii Watykanu. Na 104 wyjazdy zagraniczne aż ośmiokrotnie były to pielgrzymki Jana Pawła II do Polski, zawsze przyciągające tłumy wiernych, a szczególnie w okresie komunistycznym pokrzepiające serca narodu. W dzisiejszym wpisie przybliżamy najważniejsze chwile pielgrzymek papieża Polaka do ojczyzny.

I pielgrzymka Jana Pawła II do Polski
„Gaude Mater Polonia”
2-10 czerwca 1979
trasa pielgrzymki: Warszawa, Gniezno, Częstochowa, Kraków, Kalwaria Zebrzydowska, Wadowice, Oświęcim, Nowy Targ

„Niech zstąpi Duch Twój!”
Już podczas drugiej pielgrzymki w czasie pontyfikatu Jan Paweł II przybył do Polski. Sam przyjazd papieża był obiektem zaniepokojenia władz komunistycznych, które obawiały się rozbudzenia dążeń wolnościowych wśród Polaków. W pierwszym dniu wizyty na ówczesnym placu Zwycięstwa (dziś plac Piłsudskiego) Jan Paweł II wypowiedział słynne słowa, które przyczyniły się do obalenia systemu komunistycznego w całej Europie:

Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!

Po zakończonym pobycie w stolicy, Ojciec Święty udał się do Gniezna gdzie modlił się przy relikwiach św. Wojciecha i nawiązywał do 1000-lecia Chrztu Polski. Następnie trzy dni spędził z wiernymi z różnych regionów kraju na Jasnej Górze, gdzie oddał Kościół, Polskę oraz cały świat pod opiekę Matki Bożej. Podczas pierwszej wizyty papieża w Polsce nie zabrakło również czasu na odwiedziny rodzinnych stron – Kalwarii Zebrzydowskiej, z którą był związany od młodzieńczych lat i gdzie poprosił zebranych o modlitwę w osobistych słowach:

proszę, abyście się za mnie tu modlili, za życia mojego i po śmierci

jak również Wadowic, gdzie przyszedł na świat i spędził swoje najmłodsze lata (obecnie w domu rodzinnym Karola Wojtyły znajduje się muzeum). Warto podkreślić, że Jan Paweł II jako pierwsza głowa Kościoła katolickiego w dziejach odwiedził niemiecki obóz zagłady, co sprawiło, że wizyta w Auschwitz-Birkenau była historyczną chwilą pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Ojciec Święty znalazł również sposobność do spotkania się z wiernymi w Nowym Targu, gdzie mówił o Matce Bożej Ludźmierskiej i wypowiedział słynne zdanie:

Od tego, jaka jest rodzina, zależy naród, bo od tego zależy człowiek. Więc życzę, abyście byli mocni dzięki zdrowym rodzinom. Rodzina Bogiem silna.

Natomiast, podczas pobytu w Krakowie tradycją – kontynuowaną także podczas późniejszych przyjazdów papieża Polaka – były wieczorne spotkania w oknie pałacu arcybiskupiego przy ul. Franciszkańskiej 3, gdzie mieszkał Jan Paweł II.
Zakończeniem pielgrzymki był jeden z kluczowych momentów – Msza na krakowskich Błoniach, w której według szacunków brało udział około 1,5 miliona osób. Papież na zakończenie swojego pobytu w Polsce powiedział:

I dlatego – zanim stąd odejdę, proszę was, abyście całe to duchowe dziedzictwo, któremu na imię »Polska«, raz jeszcze przyjęli z wiarą, nadzieją i miłością – taką, jaką zaszczepia w nas Chrystus na chrzcie świętym, – abyście nigdy nie zwątpili i nie znużyli się, i nie zniechęcili, – abyście nie podcinali sami tych korzeni, z których wyrastamy.

II Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski
„Pokój Tobie, Polsko, Ojczyzno moja”
16-23 czerwca 1983
trasa pielgrzymki: Warszawa, Niepokalanów, Częstochowa, Poznań, Katowice, Wrocław, Góra Świętej Anny, Kraków, Zakopane

„Musicie od siebie wymagać…”
Po raz drugi Ojciec Święty przybył do Polski jeszcze podczas trwającego stanu wojennego. Pierwsze kroki skierował do archikatedry warszawskiej, gdzie modlił się przy grobie Prymasa Tysiąclecia, kardynała Stefana Wyszyńskiego zmarłego w 1981 roku, a centralnym punktem wizyty w Warszawie była odprawiona 17 czerwca Msza Święta na Stadionie Dziesięciolecia, na którą przybyło około 1,5 miliona wiernych. Natomiast na Jasnej Górze Ojciec Święty wypowiedział słynną prośbę skierowaną do młodzieży:

Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali!

następnego dnia odprawił uroczystą Mszę Świętą z okazji jubileuszu 600-lecia obecności klasztoru paulinów w tamtym miejscu. Papież ofiarował również Sanktuarium jako wotum zakrwawiony pas, który miał na sobie podczas zamachu na jego życie 13 maja 1981 roku (pas jest wyeksponowany w Kaplicy Cudownego Obrazu za zgodą Jana Pawła II dopiero od 2004). 23 czerwca Ojciec Święty podczas prywatnej części pielgrzymki spotkał się z Lechem Wałęsą w schronisku w Dolinie Chochołowskiej, co zostało odczytane jako aprobatę Stolicy Apostolskiej dla zdelegalizowanej przez władzę Solidarności. Łącznie na spotkania z Janem Pawłem II przybyło około 7 milionów osób (w tym 2,5 miliona uczestniczyło w Mszy na krakowskich Błoniach), a papież w swoich przemówieniach często nawiązywał do ideałów solidarności i utożsamiał się z represjonowanym społeczeństwem, co z pewnością wpłynęło na podniesienie ducha Polaków. Podczas pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w 1983 roku beatyfikowano również siostrę Urszulę Ledóchowską, ojca Rafała Kalinowskiego oraz brata Alberta Chmielowskiego.

III Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski
„Do końca ich umiłował”
8-14 czerwca 1987
trasa pielgrzymki: Warszawa, Lublin, Tarnów, Kraków, Szczecin, Gdynia, Gdańsk, Częstochowa, Łódź

„Każdy z was, młodzi przyjaciele, znajduje też w życiu jakieś swoje „Westerplatte”.”
Była to ostatnia podróż Jana Pawła II do ojczyzny przed upadkiem systemu komunistycznego. Pielgrzymka ta, podobnie jak dwie poprzednie, była również pełna symboli – papież odwiedził Lublin jako wieloletni pracownik naukowy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a podczas Mszy w Tarnowie beatyfikował również Karolinę Kózkównę, która poniosła męczeńską śmierć z rąk rosyjskiego żołnierza w 1914 roku. Podczas III Pielgrzymki Jana Pawła II do Polski, Ojciec Święty po raz pierwszy odwiedził Trójmiasto – kolebkę Solidarności, gdzie mimo nieprzychylności władz złożył kwiaty pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców. Centralnym wydarzeniem wizyty w Gdańsku była Msza na osiedlu Zaspa w intencji ludzi pracy, gdzie zebrało się około 700 tysięcy wiernych i która była pokojową antytotalitarną demonstracją. Natomiast podczas kończącej pielgrzymkę wizyty w stolicy beatyfikował biskupa Michała Kozala, a także modlił się przy grobie ks. Jerzego Popiełuszki zamordowanego w 1984 roku.

IV Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski
„Bogu dziękujcie, ducha nie gaście”
1-9 czerwca 1991 oraz 13-16 sierpnia 1991,
trasa pielgrzymki: Koszalin, Rzeszów, Przemyśl, Lubaczów, Kielce, Radom, Łomża, Białystok, Olsztyn, Włocławek, Płock, Warszawa, Częstochowa, Kraków, Wadowice

„Wolność jest trudna”
Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II po transformacji ustrojowej została podzielona na dwie części ze względu na zaplanowane w Częstochowie Światowe Dni Młodzieży. W obliczu nowej rzeczywistości Ojciec Święty w swoich przemówieniach i homiliach szczególnie przestrzegał przed opacznym rozumieniem przywileju wolności, a rozważania oparł na Dekalogu – przypominając jego zastosowanie w praktyce. Papieskie nauczanie wzbudziło burzliwą dyskusję na temat stosunków Kościoła i państwa w Polsce i z pewnością poruszyło też wiele sumień. Podczas tej podróży miały też miejsce ważne wydarzenia ekumeniczne – wizyta w katedrze prawosławnej w Białymstoku i nabożeństwo w kościele ewangelicko-augsburskim św. Trójcy w Warszawie oraz spotkanie z przedstawicielami społeczności żydowskiej. Jan Paweł II przekazał również ofiarę pieniężną na spaloną cerkiew najważniejszego sanktuarium prawosławnego w Polsce, na górze Grabarce. IV Pielgrzymka Papieska do Polski obfitowała w beatyfikacje – papież wyniósł na ołtarze biskupa Józefa Pelczara, siostrę Bolesławę Lament, ojca Rafała Chylińskiego i Anielę Salawę. Natomiast podczas pobytu na Światowych Dniach Młodzieży w Częstochowie Ojciec Święty myślą przewodnią uczynił zdanie z listu św. Pawła do Rzymian – „otrzymaliście ducha przybrania za synów” (Rz 8,15) i podkreślał, że „Chrystus wzywa nas do rzeczy wielkich”. Sierpniowa wizyta pozwoliła też Karolowi Wojtyle na odwiedzenie rodzinnych stron – Wadowic, Kalwarii Zebrzydowskiej i Krakowa, gdzie między innymi odwiedził grób swoich rodziców i brata.

V Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski
22 maja 1995
trasa pielgrzymki: Skoczów, Bielsko-Biała, Żywiec

„Czas próby polskich sumień trwa”
Była to najkrótsza (i jedyna nieoficjalna) z wizyt Jana Pawła II w ojczystym kraju (trwająca około 10 godzin), ponieważ papież odwiedził Polskę przy okazji zaplanowanej pielgrzymki do Czech. Ojciec Święty wykorzystał fakt kanonizacji Jana Sarkandra – patrona Śląska i Moraw (kanonizacja miała miejsce w Ołomuńcu), który urodził się w Skoczowie, żeby na krótko pojawić się na rodzinnej ziemi. Odprawił wtedy Mszę dziękczynną za kanonizację oraz mówił o potrzebie kształtowania sumień jako niezbędnego warunku funkcjonowania w nowej, demokratycznej rzeczywistości.

VI Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski
„Chrystus wczoraj, dziś i na wieki”
31 maja – 10 czerwca 1997
trasa pielgrzymki: Wrocław, Legnica, Gorzów Wielkopolski, Gniezno, Poznań, Kalisz, Częstochowa, Zakopane, Ludźmierz, Dukla, Krosno, Kraków

„Moje lata pobytu w Rzymie nie wygasiły we mnie miłości do tej ziemi.”
Papież życzył sobie powiązać tę podróż apostolską z 46. Międzynarodowym Kongresem Eucharystycznym, który miał miejsce w tym czasie we Wrocławiu, a także z obchodami tysiąclecia śmierci św. Wojciecha nazywanych II Zjazdem Gnieźnieńskim, ponieważ uczestniczyli w nim prezydenci państw na terenie których św. Wojciech był misjonarzem. Jan Paweł II od początku wizyty położył nacisk na sprawy ekumeniczne, a już pierwszego dnia odbyło się ważne spotkanie chrześcijan różnych tradycji oraz przedstawicieli innych religii. W Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu padły stanowcze słowa papieża Polaka dotyczące poszanowania życia ludzkiego:

Z tego miejsca jeszcze raz powtarzam: naród, który zabija własne dzieci, staje się narodem bez przyszłości. Wierzcie mi, nie było mi łatwo tego powiedzieć z myślą o moim narodzie.

Podczas tej pielgrzymki nie zabrakło w końcu czasu na wypoczynek w ukochanych przez Ojca Świętego Tatrach, została również odprawiona Msza Święta pod Wielką Krokwią.
Również i ta podróż apostolska była bogata w wyniesienie ważnych postaci na ołtarze – Jan Paweł II kanonizował królową Jadwigę Andegaweńską (była to pierwsza kanonizacja, która odbyła się na terenie Polski) oraz Jana z Dukli, a także beatyfikował matkę Bernardynę Jabłońską oraz matkę Marię Karłowską. Powszechnie po zakończeniu tej pielgrzymki mówiono o niej jako o „pielgrzymce radości”, a papieskie wystąpienia zachwyciły Polaków.

VII Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski
„Bóg jest miłością”
5-17 czerwca 1999
trasa pielgrzymki: Gdańsk, Sopot, Pelplin, Elbląg, Licheń, Bydgoszcz, Toruń, Ełk, Wigry, Augustów, Siedlce, Drohiczyn, Warszawa, Sandomierz, Zamość, Radzymin, Łowicz, Sosnowiec, Kraków, Stary Sącz, Wadowice, Gliwice, Częstochowa

„w Wadowicach wszystko się zaczęło”
Była to najdłuższa w historii podróży apostolskich Jana Pawła II do Polski – trwała aż 13 dni, a papież odwiedził 23 miejscowości. Również i ta wizyta Ojca Świętego obfitowała w uznanie świętości wielu Polaków – Jan Paweł II beatyfikował ks. Wincentego Frelichowskiego, s. Reginę Protmann, Edmunda Bojanowskiego oraz 108 męczenników zamordowanych podczas II wojny światowej, a także podczas wizyty w Starym Sączu kanonizował św. Kingę. Co znamienne, jako pierwsza w historii głowa Kościoła odwiedził Sejm RP, gdzie mówił o poparciu Watykanu dla integracji Polski z Unią Europejską. Papież przeznaczył także dwa dni na wypoczynek na Mazurach, gdzie podziwiał piękno przyrody i modlił się. Natomiast w Siedlcach i Drohiczynie miały miejsca spotkanie ekumeniczne. Ze względu na chorobę Jan Paweł II tym razem nie odprawił osobiście Mszy na krakowskich Błoniach, gdzie zgromadziło się 1,5 miliona ludzi, ale na szczęście już kolejnego dnia papież wadowiczanin odzyskał siły na tyle by odwiedzić swoje rodzinne miasto i wygłosić sentymentalną przemowę, w której padły znane słowa:

„Tu, w tym mieście, w Wadowicach, wszystko się zaczęło”.

Na zakończenie pielgrzymki papież, jak się później okazało po raz ostatni w swoim życiu, odwiedził umiłowaną Jasną Górę.

VIII Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski
„Bóg bogaty w miłosierdzie”
16-19 sierpnia 2002
trasa pielgrzymki: Kraków, Kalwaria Zebrzydowska

„Żal odjeżdżać!”
W 2002 roku papież Polak po raz ostatni stanął na ojczystej ziemi, a podstawowym celem jego pielgrzymki było poświęcenie Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach, podczas którego przedstawił jedno z kluczowych przesłań swojego pontyfikatu: „Bóg jest miłosierny i my winniśmy być świadkami miłosierdzia, będąc jedni dla drugich miłosierni”. Ze względu na swoją tematykę podróż apostolska papieża miała charakter ponadnarodowy i spotkała się z dużym zainteresowaniem także poza Polską. Mimo słabego stanu zdrowia Jan Paweł II pojawiał się wieczorami w oknie krakowskiego Pałacu Arcybiskupiego, w swoim stylu rozmawiając z młodzieżą, „Jakby się kto pytał, Franciszkańska 3” – powiedział na powitanie pierwszego dnia. Podczas Mszy beatyfikacyjnej arcybiskupa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, księdza Jana Balickiego, ojca Jana Beyzyma i siostry Sancji Szymkowiak padł rekord frekwencji na spotkaniach z Janem Pawłem II w Europie – na krakowskich Błoniach zgromadziły się wtedy prawie 3 miliony wiernych, a Ojciec Święty podkreślał wagę „kreowania wyobraźni miłosierdzia”.

Z pewnością pielgrzymki Jana Pawła II do Polski, mimo różnic – zmieniającej się rzeczywistości polityczno-społecznej i stopniowo pogarszającego się stanu zdrowia Ojca Świętego, miały w sobie wspólny mianownik – nie pozostawiały Polaków obojętnymi, budząc wzruszenia i radość, ale też refleksję nad kształtowaniem własnych sumień. Z perspektywy czasu odbiór wystąpień czy gestów papieża może być zupełnie inny i budzić odmienne emocje czy przemyślenia, aczkolwiek jedno się nie zmieniło – pielgrzymki Jana Pawła II do Polski są wydarzeniami, do których wciąż warto wracać i patrzeć z wdzięcznością na dzieło pontyfikatu Karola Wojtyły, dzisiaj już przecież świętego!

Zachęcamy również do zapoznania się z miejscami poświęconymi Janowi Pawłowi II oraz sprawdzenia co Jan Paweł II miał wspólnego ze sportem!

zdjęcie w nagłówku: Wikimedia Commons, By Barbara Bartkowiak, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=36654105